Grip op Stikstof in gemeente Zaanstad!

Gemeente Zaanstad staat voor een forse stedelijke ontwikkeling: 20.000 woningen bouwen, groeien naar 200.000 inwoners én de stad bereikbaar houden. Door de huidige stikstofdepositie in de  omliggende Natura2000-gebieden, wordt de gemeente beperkt in deze stedelijke ontwikkeling. Woningbouw en het realiseren van infrastructurele projecten gaan daarnaast hand in hand; Zaanstad kan niet doorgroeien naar 200.000 inwoners als de infrastructuur blijft zoals deze nu is. 

Nieuwe stedelijke ontwikkelingen mogen per saldo niet leiden tot extra stikstofdepositie. Sterker nog, op 1 juli 2021 is de Wet Stikstofreductie in werking getreden, die verplicht stikstofdepositie te reduceren: 

• In 2025 moet minimaal 40% van het areaal van de stikstofgevoelige natuur in beschermde Natura 2000-gebieden een gezond stikstofniveau hebben;  
• In 2030 minimaal de helft;  
• In 2035 minimaal 74.

In de drie Natura2000-gebieden rondom Zaanstad wordt de stikstofdepositie ruim overschreden. Dit veroorzaakt slechte milieucondities voor de natuurwaarden en de biodiversiteit in die gebieden. Zaanstad heeft daarom, naast de stedelijke ontwikkelingen, ook de ambitie om deze landschappen te beschermen.  

Een aantal geplande stedelijke ontwikkelingen in de gemeente Zaanstad leiden tot extra stikstofuitstoot en -depositie. Diverse van deze projecten kunnen intern worden gesaldeerd en zodoende worden vergund. Een aantal woningbouwprojecten kunnen echter niet intern worden gesaldeerd, evenals een aantal mobiliteitsprojecten en industriële uitbreidingen. Daarvoor moet dus op een andere wijze stikstofruimte gevonden worden, of het project kan niet worden vergund. 

Het is voor Zaanstad noodzakelijk om concreet inzicht te krijgen in de bronnen van de huidige stikstofdepositie, welke van die bronnen beïnvloedbaar zijn door de gemeente en wat de feitelijke versus vergunde uitstoot is per individuele bron. De stikstofdepositie in de drie N2000-gebieden vindt momenteel voor het grootste deel haar herkomst uit industriële activiteiten in het buitenland (ca 30%), landbouw (ca 35%), wegverkeer (ca 10%), bewoners/consumenten (ca 9%) en lokale industrie (ca 4 à 6%). Overige uitstoot is afkomstig uit scheepvaart (5%), overig verkeer (2%) en ammoniak uit zee (5%); Plan van Aanpak stikstof Zaanstad. Hieruit blijkt dat de stikdepositie deels van buiten de gemeentegrenzen van Zaanstad komt (de uitstoot vindt ergens anders plaats), en dat Zaanstad dus niet in alle gevallen zelf kan sturen op het verminderen ervan.  

&flux gaat daarom Zaanstad helpen om deze opgave het hoofd te bieden. Dit zullen we bewerkstelligen door middel van: 

• Het ontwikkelen van een stikstof-tool;  
• Organisatorische borging van het thema stikstof in de gemeentelijke processen;
• Een basis leggen voor een gesprek met externe stakeholders over het stikstofdossier; 
• Een overzicht maken van de (kosten)effectieve stikstofreductie maatregelen;
• Een overzicht creëren van externe factoren die beïnvloed kunnen worden door lobby; 
• Een (politiek-bestuurlijk) afwegingskader introduceren waarmee de gemeente in staat is om enerzijds prioriteiten te stellen in het reduceren van de stikstofdepositie en anderzijds de daarmee vrijgekomen stikstofruimte goed te kunnen toedelen, zodat de stedelijke ontwikkeling zo effectief mogelijk plaats kan vinden.  

Dit proces vertalen we naar een programmatische aanpak waarin vier programmalijnen zijn te onderscheiden, namelijk Mobiliteit, Industrie & bedrijven, Gebouwde omgeving en Agrarisch. Deze vier lijnen komen uiteindelijk uit in de vijfde programmalijn, namelijk de stikstof-tool. Aansluitend daarop zullen de lobby bij externe factoren en het afwegingskader gestart worden, wat resulteert in toe te delen stikstofruimte en de prioritering daarvan.  

Inmiddels zijn we begonnen met fasese 2 van dit project en houden ons bezig met:

De werkzaamheden van &flux zijn erop gericht dat de gemeente intern kan werken met stikstoftool en afwegingskader. Dat betekent dat we intensief samenwerken met de gemeentelijk ambtenaren die hier straks mee zullen gaan werken.

We zijn dus nog lang niet klaar!