Borging klimaatadaptatie regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
Hoe zorgen we ervoor dat klimaatadaptatie niet alleen een plan blijft, maar echt wordt uitgevoerd? In de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden werken 10 overheden samen aan een klimaatbestendige toekomst. Na het opstellen van een Regionale Adaptatiestrategie (RAS) is het nu tijd voor de volgende stap: klimaatadaptatie een vaste plek geven in beleid en uitvoering.
&flux onderzoekt waar elke overheid nu staat en stelt een Actieplan Borging op met concrete stappen en hulpmiddelen. Zo zorgen we ervoor dat klimaatadaptieve ambities daadwerkelijk een plek krijgen in ruimtelijke ontwikkeling, beheer en onderhoud.
De Klimaatregio
Gezamenlijk hebben de 10 overheden (7 gemeentes, 2 provincies en 1 waterschap) in deze regio al gewerkt aan klimaatstresstesten (2019) en een regionale adaptatiestrategie (RAS, 2021). In deze RAS zijn ambities en doelen opgenomen voor het verbeteren van de klimaatbestendigheid en waterrobuustheid van de regio in de periode tot 2050. Deze ambities en doelen zijn vervolgens vertaald naar een uitvoeringsagenda (2022). Eén van de onderdelen uit de uitvoeringsagenda is het borgen van klimaatadaptatie bij de overheden. De hoofdvraag hierbij is: “Wat is ervoor nodig om klimaatadaptatie verder te borgen, zodat het ook tot uiting komt in de praktijk bij ruimtelijke ontwikkeling, beheer en onderhoud?”
De vraag
&flux is gevraagd om een nulmeting uit te voeren zodat inzichtelijk wordt waar elke overheid nu staat op het vlak van borging. Daarnaast gaan we een Actieplan Borging opstellen rondom de vraag wat er lokaal en/of regionaal nog geborgd moet gaan worden, inclusief een tijdslijn. Bij het actieplan worden ook de meest voor de hand liggende instrumenten voor deze regio uitgewerkt in voorbeelden. Voor alles geldt dat maatwerk per organisatie belangrijk is én dat het klimaatadaptatiebeleid en -regels van de verschillende organisaties op elkaar aansluiten, om complementariteit van beleid te bereiken.
Onze visie
Het begrip ‘borging’ leidt soms tot verwarring. Hebben we het hier nou over beleidsmatige borging (bijvoorbeeld het vaststellen van een klimaatadaptatie-programma), procesmatige borging (het werken aan deze opgave is vastgelegd in interne werkprocessen) of juridische borging (regels waarmee criteria met betrekking tot klimaatadaptief bouwen zijn vastgelegd en kunnen worden meegegeven aan initiatiefnemers)?
In onze visie zijn deze vragen eigenlijk ondergeschikt aan wat het uiteindelijke doel is: hoe kunnen klimaatadaptieve ambities en doelen maximale doorwerking krijgen in de praktijk?
‘Borging’ is wat ons betreft dus het geheel van maatregelen en acties waarmee overheden ervoor kunnen zorgen dat ambities, doelen en beleid op het gebied van klimaatadaptatie maximale doorwerking naar de praktijk krijgen.
Zo geven we klimaatadaptatie een juridisch bindende status, en daarmee gelijk speelveld in het komen tot integrale ruimtelijke keuzes in gebiedsprocessen en bouwprojecten.
Hoe gaan we aan de slag?
In deze opdracht willen we in dialoog met de klimaatregio en zijn bestuurders uitvinden wat het best passend is, aan de hand van de vijf mogelijke opties in de figuur hieronder:
1) Resultaatverplichting
2) Comply or explain
3) Inspanningsverplichting
4) Toepassen waar het kan
5) Inspireren
Daarbij starten we met de vraag: ‘waar staan we nu’, wie heeft wat vastgelegd en wat staat daar? Vervolgens stellen we de vraag: Wat wil je met elkaar vormgeven? Dezelfde regels en samen, hetzelfde en ieder voor zich, of ieder wat anders? Daarna kijken we hoe we onze instrumenten zo inzetten dat we op de gewenste uitkomst uitkomen.
