Duurzame nieuwbouw, zo maken wij het mogelijk!

Aanleiding duurzame nieuwbouw

Nederland staat voor een flinke bouwopgave. Rond 2030 zouden er tegen het miljoen (nieuwbouw)woningen bij moeten zijn gekomen om het groeiend aantal huishoudens van een plek onder de zon te kunnen voorzien. Zo snel mogelijk maar ook zo betaalbaar mogelijk. Tegelijkertijd speelt ook nog een andere opgave: de transitie naar een duurzame samenleving. Een samenleving zonder fossiele energiebronnen, gebaseerd op een circulaire economie in een gezonde, klimaat robuuste en kwalitatief goede leefomgeving. Eind 2020 zochten wij voor de regio Utrecht uit of deze twee met elkaar te verenigen zijn en wat een mogelijke oplossingsrichting zou zijn.  

Haalbaarheid integraal duurzame nieuwbouw 

Om beeld te krijgen bij de complexiteit binnen de opgave hebben we interviews gedaan met publieke en private partijen uit de bouw- en ontwikkelsector. Een aantal conclusies: 

1. Over de hele linie valt op dat de grotere spelers beschikken over capaciteit om kennis en kunde op te doen op de verschillende duurzaamheidsthema’s. Grote gemeentes hebben afdelingen voor energietransitie of circulaire economie, waar werknemers van kleine gemeentes deze thema’s aan het al bestaande takenpakket toegevoegd krijgen. Iets wat we ook bij bouwers en ontwikkelaars zien. Je kunt je voorstellen dat dit het niveau van kennis en kunde binnen de organisatie enorm beïnvloed. Tel daarbij op dat het veld van (integrale) duurzaamheid volop in ontwikkeling is en je ziet een steeds groter wordende kloof.   
2.  Complexiteit zien we in de volle breedte terug. Allereerst in de verschillende duurzaamheidsthema’s: Energie, circulair, klimaatadaptief, biodiversiteit, mobiliteit en gezonde leefomgeving. Waarover gaan deze thema’s en waarover gaan ze niet? Waar integreren ze, overlappen ze of sluiten ze elkaar uit? Maar ook in het veelvoud aan eisen, ambities, regels, richtlijnen en wensen rond toekomstbestendig bouwen worden ervaren als een complexe opgave. 
3. Zowel marktpartijen als de verstedelijkingsprofessionals binnen publieke partijen hebben behoefte aan uniformiteit en gezamenlijk leren op het gebied van de duurzaamheidsthema’s. Hoe kunnen we met elkaar op hetzelfde moment, op dezelfde manier, op dezelfde dingen sturen? 

Kortom, de vraag is niet óf we toekomstbestendig willen bouwen, maar hoe we toekomstbestendig kunnen bouwen op een manier die recht doet aan de (versnelling van de) verstedelijkingsopgave voor de komende jaren enerzijds en de klimaatopgave anderzijds. Hoe kunnen we het met elkaar simpel en overzichtelijk houden? Ons doel is om met onze partners in de regio Utrecht en de MRA een kader op te stellen wat helpt in uniform, integraal duurzaam uitvragen. In het figuur ‘Integrale duurzaamheid’ weer gegeven door de groene lijn, in de afbeelding onderaan. 

Duurzaamheidsthema’s 

Vooropgesteld dat beide genoemde projecten nog lopen en we nog geen kant en klare kaders hebben staan, willen we toch graag meenemen in de wijze waarop we de complexiteit benaderen. Wij hebben de volgende vijf thema’s als uitgangspunt genomen.  

• Energie 
• Circulaire economie 
• Klimaatadaptatie (waaronder biodiversiteit) 
• Duurzame mobiliteit
• Gezondheid

Door de keuze voor deze vijf thema’s sluiten we goed aan op de voor nieuwbouw relevante (maatschappelijke) transities zoals de energietransitie, grondstoffentransitie en speelt het in op de noodzaak voor een klimaatadaptieve, gezonde leefomgeving met duurzame mobiliteitsconcepten.  

Energie 

Het doel voor het thema energie volgt het klimaatakkoord. Dit akkoord beschrijft het doel om in 2030 een CO2-reductie te hebben bereikt van 49% t.o.v. 1990. In 2050 moet dit een reductie van 95% zijn. Op het gebied van energie is wettelijk relatief veel vastgelegd, met name in de BENG-eisen.  

Circulaire economie 

Het doel wat betreft circulariteit is tweeledig: 

1. Circulaire economie in de nieuwbouw moet leiden tot CO2-reductie. Het doel volgt daarin de gestelde doelen in het klimaatakkoord. Dit akkoord beschrijft het doel om in 2030 een CO2-reductie te hebben bereikt van 49% t.o.v. 1990. In 2050 moet dit een reductie van 95% zijn. 
2. Nederland Circulair in 2050. De Rijksoverheid heeft zich het doel gesteld dat Nederland in 2050 volledig circulair is. Subdoel is 50% minder primaire grondstoffen gebruiken in 2030 (mineralen, metalen en fossiel) 

Klimaatadaptatie  

Het doel het thema klimaatadaptatie is om de nieuwbouwprojecten zodanig te realiseren dat zij bestand zijn tegen uitdagingen op het gebied van wateroverlast, droogte, hitte en overstromingen, Dat is nauw verbonden met natuurinclusiviteit en biodiversiteit. Voor zowel de regio Utrecht als de MRA geldt dat we kunnen doorbouwen op regionale initiatieven rond klimaatadaptatie.  

Duurzame mobiliteit 

Het doel voor het thema duurzame mobiliteit volgt het klimaatakkoord. Dit akkoord beschrijft het doel om in 2030 een CO2-reductie te hebben bereikt van 49% t.o.v. 1990. In 2050 moet dit een reductie van 95% zijn. Subdoelen hierin zijn het verminderen van de reiskilometers en het stimuleren van duurzame vormen van vervoer.  

Gezondheid 

Het doel van het thema gezondheid is om gezonde woningen te realiseren met een prettig binnenklimaat en vrij van schadelijke stoffen.  

Ambitieniveau van belanghebbenden 

Tot slot benoemen we nog één laatste uitdaging rond de grote hoeveelheid aan relevante stakeholders in de publieke, semipublieke en private sector die allemaal eigen wensen, ervaringen en ideeën hebben op één of meerdere onderwerpen. Hoe kunnen we gezamenlijk tot een kader komen wat recht aan de opgave doet? Zonder de echte koplopers op het gebied van duurzaamheid te verliezen en zonder de nieuwkomers af te schrikken? Met deze vraag zijn wij samen met onze werkgroepen aan de slag. We zitten tijdens dit schrijven nog vol in het proces, volg ons voor de voortgang op de website of onze online kanalen. LinkedIn, Twitter of Facebook!